Sách hồi ức
Phần 13: Hồi ức của một thiên tài đầu tư chứng khoán
00:11
Vậy là, lại một lần nữa tôi bị phá sản. Tồi tệ hơn nữa là tôi đã
phạm phải một sai lầm chết người trong công việc làm ăn của mình. Tôi mệt mỏi,
lo lắng, chán nản và không thể bình tĩnh suy xét mọi việc. Khi đang giao dịch
tôi đã ở trong một tâm trạng mà không một người đầu cơ nào nên vướng phải. Mọi
việc đều trở nên tồi tệ đối với tôi. Thực sự, tôi đã nghĩ mình sẽ không bao giờ
phục hồi lại được cảm giác cân bằng đã mất. Đã quá quen với việc làm ăn lớn –
có thể nói là, khoảng hơn một trăm ngàn cổ phần – tôi sợ rằng mình không thể có
những quyết định sáng suốt khi tiến hành những vụ làm ăn nhỏ. Việc quyết định
đúng có vẻ như chẳng đáng kể gì nếu tất cả những gì bạn nắm giữ chỉ là một trăm
cổ phần. Với thói quen kiếm những khoản lợi lớn từ những giao dịch lớn, tôi
không dám chắc mình sẽ biết được thời điểm thích hợp để kiếm lợi từ những giao
dịch nhỏ. Tôi không thể nói rõ cho bạn cảm giác trắng tay của tôi lúc đó.Một lần nữa phá sản và không thể tiếp tục giữ thế tiến lên mạnh
mẽ. Mắc nợ và mắc sai lầm! Sau từng ấy năm dài thành công, được tôi luyện từ
những sai lầm để vươn tới những thành công lớn hơn, giờ đây tôi còn nghèo khó
hơn lúc mới bắt đầu công việc đại lý bán vé máy bay. Tôi đã học hỏi được rất
nhiều về trò chơi đầu cơ chứng khoán, nhưng tôi chưa tích lũy đủ kinh nghiệm để
thắng được những yếu điểm của con người. Không thể có bộ óc nào lúc nào cũng
hoạt động chính xác và hiệu quả được. Giờ đây, tôi học thêm được một điều, tôi
không thể hoàn toàn có thể ảnh hưởng từ những người khác cũng như những rủi ro.Mất tiền chưa từng làm tôi lo lắng dù là nhỏ nhất. Nhưng những rắc
rối khác lại có thể và đã làm được. Tôi đã tự suy nghĩ về thảm kịch của mình
thật kỹ lưỡng, và tất nhiên chẳng khó khăn gì để hiểu ra được tôi đã dại dột ở
đâu. Tôi có thể chỉ ra chính xác cả thời gian và địa điểm. Một người cần hiểu
rõ về chính mình nếu anh ta muốn có một sự nghiệp kinh doanh tốt đẹp trong thị
trường đầu cơ. Để hiểu được tôi đã có những hành động dại dột như thế nào là
một quá trình học hỏi lâu dài. Đôi lúc tôi nghĩ, đối với một người đầu cơ,
không có cái giá nào là quá đắt để tìm ra những điều giúp anh ta tránh được
thói kiêu căng. Rất nhiều vụ phá sản của những người rất thông minh đều bắt
nguồn trực tiếp từ thói kiêu ngạo - một căn bệnh hao tiền tốn của đối với mọi
người ở mọi nơi, nhưng đặc biệt là đối với một người đầu cơ ở phố Wall.Ở New York tôi cảm thấy không vui vẻ. Tôi không muốn tiếp tục giao
dịch, bởi tôi chưa lấy lại được phong độ. Tôi quyết định đi xa và kiếm tiền ở
một nơi khác. Thay đổi địa điểm có thể giúp tôi tìm lại mình, tôi đã nghĩ vậy.
Vậy là, một lần nữa tôi rời khỏi New York, trong tư thế của kẻ thất bại trong
cuộc chơi đầu cơ. Tôi đang ở trong hoàn cảnh còn tồi tệ hơn cả phá sản, bởi tôi
còn đang nợ hơn một trăm ngàn đô-la của rất nhiều người môi giới.Tôi đến Chicago và kiếm được một khoản tiền ở đó. Khoản tiền không
lớn lắm, nhưng điều đó có nghĩa là tôi chỉ cần thêm chút thời gian nữa để gây
dựng lại cơ đồ. Một sở giao dịch tôi từng làm ăn đã đặt niềm tin vào khả năng
giao dịch của tôi và cho phép tôi có những vụ giao dịch nhỏ tại sở của họ.Ban đầu, tôi rất dè dặt. Tôi không biết sẽ làm ăn thế nào nếu định
ở lại đây. Tôi rút ngắn thời gian ở Chicago nhờ vào một trong những kinh nghiệm
quí giá nhất trong sự nghiệp của mình. Đó gần như là chuyện không tưởng tượng
nổi.Một hôm, tôi nhận được một bức điện từ Lucius Tucke sau một thời
gian mất liên lạc. Tôi biết anh từ khi anh ấy còn là người quản lý của một Sở
giao dịch mà tôi từng vài lần làm ăn. Bức điện viết:“Quay lại New York ngay.L.Tucker”Tôi biết rằng, qua một vài người bạn, anh ấy đã biết về tình cảnh
của tôi và do vậy chắc chắn là anh ấy muốn giúp tôi. Nhưng lúc đó, tôi không
còn tiền để phung phí cho một chuyến đi vô ích tới New York; vì vậy, thay vì đi
New York, tôi lại gọi điện cho anh ấy.“Tôi đã nhận được điện của cậu,” tôi nói, “Nó có nghĩa là gì?”“Có một ông chủ ngân hàng muốn gặp cậu,” anh ấy trả lời.“Ai vậy?”, tôi hỏi lại. Tôi không thể hình dung ra người đó có thể
là ai.“Tôi sẽ nói khi cậu về New York. Nếu không thì cũng chẳng tác dụng
gì.”“Cậu nói là ông ta muốn gặp tôi à?”“Đúng như vậy.”“Về việc gì?”“Ông ấy sẽ nói riêng cho cậu nếu cậu cho ông ấy một cơ hội,”,
Lucius trả lời.“Cậu viết thư cho tôi không được sao?”“Không được.”“Vậy giải thích cho tôi rõ hơn một chút,” tôi nói.“Tôi không muốn.”“Nghe này, Lucius,” tôi hỏi, “Cậu chỉ cần trả lời cho tôi câu này:
liệu đây có phải một trò đùa không?”“Hoàn toàn không. Nó có thể có lợi cho cậu đấy.”“Cậu không thể cho tôi chút gợi ý nào à?”“Không,” anh ấy trả lời. “Như thế là không công bằng với ông ấy.
Hơn nữa, tôi không biết ông ấy muốn làm cho cậu đến mức nào. Nhưng nghe lời tôi
đi: hãy đến đây, càng sớm càng tốt.”“Cậu chắc chính là tôi chứ?”“Không ai khác ngoài cậu cả. Tôi khuyên cậu tốt hơn hết là đến đi.
Và gửi điện báo cho tôi chuyến tàu cậu sẽ đi. Tôi sẽ đón cậu ở ga.”“Tốt thôi,” tôi trả lời, rồi gác máy.Tôi không thích thú lắm với những chuyện kỳ bí, nhưng tôi biết
Lucius rất tốt và chắc hẳn anh ấy có lý do khi nói chuyện theo kiểu đó. Công
việc làm ăn của tôi ở Chicago chưa lớn tới mức khiến tôi tiếc nhiều khi quyết
định từ bỏ. Với mức độ làm ăn như hiện giờ, còn rất lâu tôi mới có đủ tiền để
làm những vụ lớn như trước đây.Vậy là tôi quay lại New York mà không biết chuyện gì sẽ đến. Thực
sự, đã hơn một lần trong suốt chuyến đi, tôi đã sợ sẽ chẳng được việc gì và tôi
sẽ lãng phí tiền vé tàu và thời gian của mình. Tôi không thể ngờ rằng tôi sắp
trải qua một kinh nghiệm kỳ lạ nhất trong cuộc đời mình.Lucius đón tôi ở ga và không phí chút thời gian nào, nói cho tôi
biết anh ấy đã đánh điện cho tôi theo yêu cầu khẩn thiết từ ngài Daniel
Williamson của Sở giao dịch danh tiếng Williamson & Brown. Ngài Williamson
nhờ Lucius nói với tôi rằng ông ta có một lời đề nghị làm ăn cho tôi mà ông ta
chắc chắn tôi sẽ không từ chối bởi nó sẽ sinh lợi cho tôi rất nhiều. Lucius thề
rằng anh ấy không biết gì về lời đề nghị đó. Thanh danh của công ty đó là một
sự bảo đảm rằng tôi sẽ không bị yêu cầu làm những việc không đúng đắn.Dan Williamson là cổ đông lớn nhất của công ty, do Egbert
Williamson thành lập từ những năm 70 của thế kỷ XIX. Không có bất kỳ ông Brown
nào và cũng chưa từng có ai như vậy trong nhiều năm. Sở giao dịch phát triển
lớn mạnh trong thời kỳ cha của Dan và giờ đây, Dan được thừa kế một gia sản
đáng kể và không theo đuổi nhiều việc kinh doanh ngoài. Họ chỉ có một khách
hàng duy nhất, nhưng có giá trị bằng hàng trăm khách hàng bình thường. Đó là
Alvin Marquand, anh rể của Williamson, và là ông chủ của hàng tá ngân hàng và
công ty liên hiệp, người đứng đầu hệ thống hỏa xa lớn Chesapeake và Atlantic,
ông ta là nhân vật khác thường nhất trong giới hỏa xa. Sau James J. Hill, là
người phát ngôn và là thành viên có ảnh hướng lớn của nhóm ngân hàng đầy quyền
lực, có tên là đoàn Fort Dawson. Ước đoán tài sản của ông ta có giá trị từ năm
mươi tới năm trăm triệu đô-la, hầu hết có được từ việc làm phát ngôn viên. Sau
khi ông ta chết, người ta phát hiện ra tổng tài sản của ông ta có giá trị hai
trăm năm mươi triệu đô-la, tất cả đều có được từ phố Wall. Vậy là bạn có thể
hình dung ra ông ta là khách hàng tầm cỡ nào.Lucius nói với tôi là anh ấy vừa chấp nhận vào làm ở Williamson
& Brown - một vị trí dành riêng cho anh. Công việc của anh ấy đại loại là
luân chuyển những người làm ăn lớn. Công ty đang theo đuổi một thương vụ có hoa
hồng lớn và Lucius vừa gợi ý cho ngài Williamson mở thêm một số chi nhánh, một
ở một trong những khách sạn lớn ở khu phố trên và một chi nhánh khác ở Chicago.
Tôi phần nào đoán rằng tôi sẽ nhận được một đề nghị làm ở chi nhánh tại
Chicago, có thể là làm người quản lý, một vị trí mà chắc chắn tôi sẽ từ chối.
Tôi không vội trách Lucius bởi tôi nghĩ tốt hơn là nên đợi đến khi lời đề nghị
được đưa ra trước khi tôi từ chối.Lucius đưa tôi đến văn phòng riêng của Williamson, giới thiệu tôi
với ông chủ của anh và vội vã rời phòng, cứ như thể anh ấy muốn tránh bị gọi
lại làm nhân chứng cho một vụ mà anh ấy biết cả hai bên. Tôi đã chuẩn bị để
nghe và sau đó nói lời từ chối.Ông Williamson là một người dễ chịu. Đó thực sự là một quí ông với
một thái độ lịch sự và một nụ cười chân thành. Tôi có thể thấy rằng ông ấy dễ
dàng kết bạn và giữ được tình bạn đó. Tại sao lại không chứ? Ông ấy là một
người khoẻ mạnh, và bởi vậy, rất vui tính. Ông ấy có cả núi tiền và vì thế,
chẳng bao giờ bị nghi ngờ là có động cơ hèn hạ. Tất cả những điều đó, cùng với
học thức và sự lịch duyệt, giúp ông ấy dễ dàng trở thành một người không chỉ
lịch sự mà còn thân thiện, không chỉ thân thiện mà còn rất hữu ích.Tôi không nói gì. Tôi không biết nói gì và hơn nữa, tôi luôn để
người khác nói hết ý trước khi tôi bắt đầu nói. Có người bảo với tôi, James
Stillman con, chủ tịch ngân hàng National City - nhân thể, đó là một người bạn
thân thiết của hãng Williamson – cũng có thói quen nghe trong im lặng, với một
gương mặt bình thản, với tất cả những ai đem đến cho ông ta một lời đề nghị.
Khi người đó đã nói xong, ông ấy vẫn nhìn anh ta như thể anh ta vẫn chưa nói
hết. Vậy là người đó, cảm thấy bị thúc ép phải nói thêm, lại tiếp tục. Chỉ bằng
một cách đơn giản là nhìn và lắng nghe, Stillman thường khiến những người đến
gặp ông ấy đưa ra những lời đề nghị có lợi hơn rất nhiều cho ngân hàng so với
những gì họ dự định trước đó.Tôi giữ im lặng không phải chỉ để gợi ý người ta đề nghị những món
lợi lớn hơn, mà chỉ bởi tôi muốn biết toàn bộ sự việc. Chỉ cần để họ nói hết ý,
bạn có thể ngay lập tức có được quyết định. Cách đó tiết kiệm được rất nhiều
thời gian. Nó cũng giúp bạn tránh được những tranh luận và những lần thảo luận
dai dẳng nhưng chẳng đi đến đâu. Gần như tất cả những lời đề nghị người ta đem
đến cho tôi đều được quyết định, bằng câu trả lời có hoặc không. Nhưng tôi
không thể trả lời rõ ràng có hoặc không nếu chưa có một lời đề nghị chính thức
nào.Vậy là Dan Williamson bắt đầu nói và tôi bắt đầu nghe. Ông ấy nói
rằng ông ấy đã nghe rất nhiều về những thương vụ của tôi ở thị trường chứng
khoán và rằng ông ấy đã hối tiếc đến mức nào khi tôi vượt ra ngoài lĩnh vực của
mình để nhận một thất bại nặng nề ở thị trường bông. Nhưng cũng nhờ vận xui đó
mà ông ấy có được vinh hạnh khi có thể nói chuyện với tôi lúc này. Ông ấy nghĩ
sở trường của tôi vẫn là về thị trường chứng khoán, và tôi như được sinh ra vì
nó và lẽ ra tôi không nên xa rời nó.“Và đó chính là lý do, thưa ngài Livingston,” ông kết luận với vẻ
hài lòng, “chúng tôi muốn làm ăn cùng ngài.”“Xin hỏi theo cách nào đây?”, tôi hỏi lại.“Làm người môi giới cho ngài,”, ông nói. “Công ty của tôi rất muốn
tham gia vào những vụ kinh doanh chứng khoán của ngài.”“Tôi rất muốn trao chúng cho ngài,” tôi nói, “ nhưng tôi không
thể.”“Tại sao?”, ông hỏi lại.“Tôi không có tiền.”“Việc đó không thành vấn đề,” ông nói với một nụ cười thân thiện,
“tôi sẽ cấp tiền cho ngài.”. Ông lấy ra một quyển séc, viết một tấm séc hai
mươi lăm ngàn đô-la theo yêu cầu của tôi, và đưa nó cho tôi.“Cái này để làm gì?”, tôi hỏi.“Để gửi vào tài khoản của ngài. Ngài sẽ viết những tấm séc của
ngài. Tôi muốn ngài làm những vụ giao dịch trong sở của chúng tôi. Tôi không
quan tâm ngài thắng hay thua. Nếu ngài hết tiền, tôi sẽ viết cho ngài một tấm
séc khác. Vì vậy ngài không cần quá thận trọng với tấm séc này. Ngài hiểu chứ?”Tôi hiểu rằng công ty này giàu có và thịnh vượng đến mức không cần
công việc làm ăn của bất kỳ ai, nhưng chưa đủ để đưa tiền cho một anh chàng làm
số dư ký quỹ. Và giờ ông ấy lại quá hào phóng với khoản tiền này! Thay vì đưa
cho tôi một tài khoản tín dụng trong sở, ông ấy lại đưa cho tôi tiền mặt, như
vậy là chỉ mình ông ấy biết từ đâu tôi có số tiền đó, và ràng buộc duy nhất chỉ
là nếu tôi giao dịch, tôi phải tiến hành tại sở của ông ấy. Rồi lại còn lời hứa
cấp thêm nếu khoản tiền này mất hết! Vậy thì, chắc chắn phải có một lý do nào
đó.“Ý của ngài là sao?”, tôi hỏi.“Đơn giản là chúng tôi muốn có một khách hàng có tiếng là một
người giao dịch năng động cỡ lớn trong sở của chúng tôi. Mọi người đều biết
ngài luôn có những vụ làm ăn cỡ lớn ở thị trường đầu cơ giá hạ, đó là điều tôi
đặc biệt thích ở ngài. Người ta gọi ngài là một nhà đầu cơ mà.”“Tôi vẫn không hiểu,” tôi nói.“Vậy tôi sẽ thẳng thắn với ngài, ngài Livingston. Chúng tôi có
hai, ba khách hàng thường mua bán cổ phiếu với số lượng lớn. Tôi muốn phố Wall
không mảy may nghi ngờ họ bán ra cổ phiếu để đầu cơ giá lên mỗi khi chúng tôi
bán ra mười hay hai mươi ngàn cổ phần của bất kỳ cổ phiếu nào. Nếu cả phố Wall
biết ngài đang giao dịch tại sở của chúng tôi, họ sẽ không thể biết những cổ
phiếu được bán ra là cổ phiếu bán khống của ngài hay cổ phiếu đầu cơ giá lên
của các khách hàng khác.”Ngay lập tức, tôi hiểu ra vấn đề. Ông ta muốn che đậy các hoạt
động của người anh rể bằng danh tiếng nhà đầu cơ của tôi! Mọi việc xảy ra chỉ
là tôi kiếm được khoản lợi lớn nhất từ việc đầu cơ giá hạ khoảng một năm rưỡi
trước, và, dĩ nhiên là, những kẻ ngồi lê đôi mách và buôn tin đồn ngu ngốc ở
phố Wall có thói quen đổ lỗi cho tôi mỗi khi có sự sụt giá. Đến giờ, mỗi khi
thị trường yếu, họ lại nói tôi đã dàn xếp việc đó.Tôi không phải suy ngẫm nhiều. Chỉ thoáng qua tôi đã hiểu Dan
Williamson đã cho tôi một cơ hội để quay trở lại, và quay lại rất nhanh. Tôi
nhận tấm séc, gửi vào ngân hàng, mở một tài khoản tại công ty của ông ta, và
bắt đầu công việc giao dịch. Đây quả là một thị trường năng động tuyệt vời, đủ
rộng để cho phép một người không phải gắn với một hoặc hai loại mặt hàng. Tôi
đã từng lo sợ, như tôi đã kể cho bạn, mình đã đánh mất thói quen đưa ra quyết
định đúng. Nhưng có vẻ như không phải. Trong ba tuần, tôi đã kiếm được một món
lợi một trăm mười hai ngàn đô-la từ khoản tiền hai mươi lăm ngàn đô-la Dan
Williamson đã đưa.Tôi đến gặp ông ấy và nói: “Tôi đến trả lại ngài hai mươi lăm ngàn
đô-la.”“Không! Không!” ông nói và xua tay cứ như thể tôi mời một ly
cốc-tai thầu dầu. “Không, không được, anh bạn. Hãy đợi đến khi tài khoản của
anh đạt đến một con số nào đó. Đừng nghĩ đến điều đó vội. Anh mới chỉ kiếm được
một chút thôi.”Chính lúc này, tôi đã phạm một sai lầm làm tôi hối tiếc hơn bất cứ
sai lầm nào tôi đã mắc phải trong suốt sự nghiệp của mình ở phố Wall. Nó chính
là nguyên nhân cho những năm dài đau khổ, ảm đạm của tôi. Lẽ ra tôi nên cương
quyết bắt ông ấy nhận lại số tiền đó. Khi đó, tôi đang đứng trước cơ hội có
được gia tài còn lớn hơn số đã mất, và tôi đang tiến lên rất nhanh. Trong ba
tuần, mức lợi bình quân của tôi là 150 % mỗi tuần. Nhưng thay vì tự giải thoát
mình khỏi những bổn phận, tôi đã để ông ấy làm theo ý mình và không bắt buộc
ông ấy nhận lại hai mươi lăm ngàn đô-la. Dĩ nhiên là, bởi ông ấy không chịu rút
lại khoản tiền hai mươi lăm ngàn đô-la đã ứng trước cho tôi, tôi cảm thấy không
thể rút ra khoản lợi của mình. Tôi rất biết ơn ông ấy, nhưng bản tính của tôi
không thích nợ tiền hay ân huệ của ai. Tôi có thể dùng tiền để trả nợ bằng
tiền, nhưng còn lòng tốt và đặc ân phải được đáp lại bằng những điều tương tự -
và bạn có thể dễ dàng nhận ra những bổn phận của lương tâm lúc nào cũng là
những cái giá rất cao. Hơn nữa, lại không có qui định nào về giới hạn của
chúng.Tôi đã giữ lại số tiền đó không chút vướng bận và tiếp tục công
việc giao dịch. Công việc tiến triển rất tốt đẹp. Tôi đã khôi phục lại vị trí
của mình, và tôi chắc chắn rằng sẽ chẳng mất bao lâu để tôi lại đạt được sự ổn
định trong công việc như năm 1907. Một khi đã đạt được, tất cả những gì tôi
muốn là thị trường sẽ chững lại trong một thời gian, và tôi sẽ kiếm được nhiều
hơn là bù đắp lại những thua lỗ trước kia. Nhưng giờ đây, kiếm được tiền hay
không kiếm được tiền không còn làm tôi lo lắng nhiều. Điều làm tôi hài lòng là
tôi đã rũ bỏ được thói quen quyết định sai, không còn là chính mình. Nó đã hủy
hoại tôi trong nhiều tháng nhưng tôi đã học được bài học của mình.Đã đến lúc tôi đầu cơ giá hạ và tôi bắt đầu bán khống một vài loại
cổ phiếu hỏa xa. Trong số đó có cổ phiếu của Chesapeake & Atlantic. Tôi
nghĩ tôi đã bán khoảng tám ngàn cổ phần.Một buổi sáng, khi tôi đang xuống khu phố dưới, Dan Williamson gọi
tôi đến văn phòng của ông trước khi thị trường mở cửa và nói với tôi: “Larry,
đừng làm gì với cổ phiếu của Chesapeake & Atlantic lúc này. Vụ làm ăn này
của anh không được tốt lắm, bán khống những tám ngàn. Tôi đã bù lại cho anh ở
thị trường Luân-đôn sáng nay và đã đầu cơ giá lên rồi.”Tôi chắc chắn giá cổ phiếu Chesapeake & Atlantic sẽ xuống.
Bảng tin đã nói với tôi rất rõ ràng; hơn nữa, tôi là người đầu cơ giá hạ trên
toàn thị trường, không quá kịch liệt hay điên cuồng, nhưng cũng đủ để cảm thấy
yên tâm với một lượng bán khống vừa phải. Tôi nói với Williamson: “Sao ngài lại
làm vậy? Tôi đã đầu cơ giá hạ trên toàn bộ thị trường và chắc chắn giá sẽ hạ.”Nhưng ông ấy chỉ lắc đầu và nói: “Tôi làm thế vì tôi biết vài điều
về Chesapeake & Atlantic mà anh không biết. Lời khuyên của tôi cho anh là
không nên bán khống cổ phiếu đó cho đến khi tôi nói cho anh khi nào là an toàn để
làm thế.”Tôi còn có thể làm gì chứ? Đó không phải là lời khuyên dại dột. Đó
là lời khuyên từ người em vợ của chủ tịch hội đồng quản trị hãng đó. Dan không
chỉ là người bạn thân nhất của Alvin Marquand mà ông ấy còn rất tử tế và hào
phóng đối với tôi. Ông ấy luôn thể hiện sự tin tưởng vào tôi và lời nói của
tôi. Tôi không thể làm gì hơn là hàm ơn ông ấy. Và thế là, một lần nữa cảm xúc
của tôi lại lấn át lý trí và tôi đã nhượng bộ. Để những quyết định của mình phụ
thuộc vào yêu cầu của ông ấy là điều đã hủy hoại tôi. Lòng biết ơn là điều mà
bất kỳ người lịch sự nào cũng cảm thấy, nhưng anh ta phải tránh để nó hoàn toàn
trói buộc mình. Điều đầu tiên tôi biết là tôi đã mất toàn bộ khoản lợi của mình
và còn nợ thêm công ty một trăm năm mươi ngàn đô-la. Tôi cảm thấy rất tồi tệ vì
việc đó, nhưng Dan lại nói tôi không cần lo lắng.“Tôi sẽ giúp anh thoát khỏi vụ này,” ông hứa hẹn. “Tôi biết là tôi
sẽ làm. Nhưng tôi chỉ làm được nếu anh để tôi làm thế. Anh phải dừng việc kinh
doanh theo cách của riêng anh. Tôi không thể làm cho anh rồi lại để anh đến
lượt mình phá hỏng toàn bộ công sức của tôi. Anh chỉ cần từ bỏ thị trường và để
tôi kiếm tiền cho anh. Anh sẽ làm thế chứ, Larry?”Tôi lại hỏi bạn: tôi còn làm được gì khác nữa? Tôi nghĩ đến sự tử
tế của ông ấy và tôi không thể làm bất kỳ điều gì để bị hiểu lầm là thiếu cảm
kích. Tôi đâm ra thích ông ấy. Ông ấy là một người dễ chịu và thân thiện. Tôi
nhớ, tất cả những gì ông ấy cho tôi là sự khích lệ. Ông ấy liên tục đảm bảo với
tôi rằng mọi việc rồi sẽ ổn thỏa cả. Rồi một ngày, có lẽ là sáu tháng sau, ông
ấy đến gặp tôi với một nụ cười mãn nguyện và đưa cho tôi vài tờ giấy nợ.“Tôi đã nói là sẽ kéo anh ra khỏi vũng lầy này mà,” ông nói. “Và
tôi làm được rồi.” Rồi tôi phát hiện ra là ông ấy không chỉ thanh toán hết nợ
cho tôi mà còn giúp tôi có một số dư nho nhỏ.Tôi nghĩ tôi sẽ không thể làm được như thế mà không gặp rắc rối,
bởi thị trường đã đúng, nhưng ông ấy lại nói với tôi, “Tôi đã mua cho anh mười
ngàn cổ phần của South Atlantic.” Đó là một hãng hỏa xa khác của anh rể ông ấy,
Alvin Marquand, người đồng thời chi phối số phận của cổ phiếu trên thị trường.Khi một người làm cho bạn những việc như Dan Williamson đã làm cho
tôi, bạn không thể nói gì khác ngoài câu “cảm ơn”, dù quan điểm của bạn về thị
trường như thế nào. Bạn có thể chắc chắn rằng bạn đúng, nhưng như Pat Hearne đã
nói: “Bạn không thể nói trước nếu bạn không hoàn toàn chắc chắn!” và Dan
Williamson đã đặt cược giùm tôi - bằng tiền của ông ấy.Rồi, cổ phiếu của Southern Atlantic mất giá và tiếp tục đi xuống.
Tôi lại thua. Tôi không nhớ là bao nhiêu, chắc khoảng mười ngàn cổ phần trước
khi Williamson chơi khăm tôi. Tôi nợ ông ấy nhiều hơn bao giờ hết. Nhưng bạn
chưa hề gặp một chủ nợ tử tế và ít thúc bách hơn thế trong cuộc đời mình. Không
một lời rên rỉ nào thốt ra từ ông. Thay vào đó là những lời động viên và khuyên
nhủ không nên lo lắng về nó. Cuối cùng, khoản lỗ của tôi lại được bù đắp theo
một cách hào phóng tương tự nhưng đầy bí ẩn.Ông ấy chưa bao giờ nói chi tiết về bất kỳ điều gì. Tất cả chỉ là
những tài khoản với những con số. Dan Williamson chỉ nói với tôi: “Khoản lỗ của
anh ở Southern Atlantic được bù lại từ khoản lợi của những giao dịch khác,” và
ông ấy nói về cách ông ấy bán bảy ngàn năm trăm cổ phần của một số cổ phiếu
khác và kiếm được một khoản khá. Thành thực mà nói rằng tôi không hề có chút
thông tin quái quỉ nào về những vụ giao dịch đó cho đến khi tôi được thông báo
những khoản nợ của tôi đã được thanh toán hết.Chuyện còn xảy ra thêm vài lần nữa trước khi tôi bắt đầu suy nghĩ.
Tôi buộc phải nhìn nhận tình thế của mình từ một góc độ khác. Cuối cùng, tôi
đột nhiên hiểu ra. Rõ ràng là tôi đã bị Dan Williamson lợi dụng. Nghĩ đến điều
đó, tôi cảm thấy tức giận, nhưng còn đáng giận hơn là tôi đã không nghĩ ra sớm
hơn. Tôi đến gặp Dan Williamson, nói với ông ấy tôi muốn nghỉ làm và rời khỏi
văn phòng của Williasom & Brown. Tôi không nói một lời nào với ông ấy hay
bất kỳ đồng sự nào của ông. Việc đó có tốt gì cho tôi chứ? Nhưng phải thừa nhận
là tôi đã rất buồn, về chính mình cũng như về Williamson & Brown.Số tiền đã mất không làm tôi phiền lòng. Bất cứ khi nào tôi thua
lỗ trên thị trường chứng khoán, tôi luôn nghĩ rằng tôi đã học được một điều gì
đó; rằng nếu tôi mất tiền, tôi sẽ có được kinh nghiệm; vì vậy, số tiền mất đi
chính là khoản học phí. Ai cũng phải có được kinh nghiệm, và anh ta phải trả
tiền để có được nó. Nhưng trong kinh nghiệm từ sở Williamson & Brown mất
mát khiến tôi đau đớn hơn cả là việc bỏ lỡ một cơ hội lớn. Số tiền một người
mất đi chẳng là gì cả, anh ta có thể kiếm lại được. Nhưng những cơ hội như tôi
đã có không phải lúc nào cũng đến.Bạn thấy đấy, đó đã là một thị trường tốt đẹp. Tôi đã đúng, ý tôi
là, tôi đã đọc từ bảng tin chính xác. Cơ hội kiếm được hàng triệu đã gần kề.
Nhưng tôi lại để lòng biết ơn can thiệp vào cuộc chơi của mình. Vì lòng tốt của
ông ta tôi đã làm điều mà Dan Williamson muốn làm. Tất cả cho thấy chẳng có gì
làm người ta hài lòng làm ăn với người quen. Những vụ làm ăn bê bết!Đó vẫn chưa phải là điều thảm hại nhất. Điều tồi tệ nhất là kể từ
đó tôi không còn cơ hội nào kiếm được những khoản tiền lớn. Thị trường đã lắng
xuống. Mọi việc ngày càng trở nên tồi tệ. Tôi không chỉ mất hết tiền mà lại
vướng vào nợ nần - thậm chí còn nhiều hơn trước. Những năm tiếp theo là những
năm dài lê thê, 1911, 1912, 1913, rồi 1914. Tôi không thể kiếm được đồng tiền
nào. Đơn giản là chẳng có cơ hội nào và tôi đang lâm vào tình trạng bi đát hơn
bao giờ hết.Thất bại quả thật chẳng dễ chịu, nhất là khi thất bại đó lại kèm
theo một ảo ảnh đầy cay đắng về những gì đã xảy ra. Đó là chính là điều tôi
không thể rũ bỏ khỏi tâm trí mình, và đương nhiên, nó càng làm tôi suy nghĩ
nhiều hơn. Tôi lại học thêm được một bài học nữa: những điểm yếu mà một người
đầu cơ dễ mắc phải hầu như là vô tận. Nếu là một người bình thường, cách tôi đã
làm tại sở của Dan Williamson có thể là phù hợp. Nhưng với tư cách là một người
đầu cơ, đó lại là một việc bất hợp lý và thiếu khôn ngoan khi để mình chịu ảnh
hưởng của những cân nhắc có ý chống lại những quyết định của mình. Kẻ có quyền
thường chịu nhiều trách nhiệm nặng nề nhưng không phải trong thị trường chứng
khoán, bởi bảng tin không phải là một kẻ có lòng nghĩa hiệp, và hơn nữa, cũng
chẳng tặng thưởng gì cho lòng trung thành. Tôi nhận ra tôi đã không thể xử sự
khác. Tôi không thể bán mình chỉ bởi tôi muốn được giao dịch trong thị trường
chứng khoán. Nhưng kinh doanh luôn là kinh doanh, và một người đầu cơ như tôi
luôn phải dựa trên những quyết định của chính mình.Đó là một kinh nghiệm lạ kỳ. Tôi sẽ kể cho bạn điều tôi nghĩ đã
xảy ra. Dan Williamson đã hoàn toàn thành thật về những điều ông ấy đã nói với
tôi trong lần gặp nhau đầu tiên. Mỗi khi công ty của ông ấy giao dịch vài ngàn
cổ phần của bất kỳ cổ phiếu nào, cả phố Wall vội vàng kết luận rằng Alvin
Marquand đang mua hoặc bán. Ông ta là một trong những người giao dịch lớn nhất
và giỏi nhất của phố Wall và chắc chắn là mọi công việc kinh doanh của ông ta
đều được thực hiện qua công ty. Và, tôi đã bị sử dụng làm một bình phong, nhất là
cho những vụ bán ra của Marquand.Alvin Marquand mắc bệnh không lâu sau khi tôi gia nhập. Bệnh của
ông ta đã sớm được chẩn đoán là vô phương cứu chữa, và Dan Williamson dĩ nhiên
là biết trước Marquand rất lâu. Chính vì vậy Dan đã bù lại số cổ phiếu Chesapeake
& Atlantic mà tôi đã bán không. Ông ấy đã bắt đầu thanh lý một phần trong
số cổ phần đầu cơ của người anh rể trong hãng đó và một số cổ phiếu khác.Dĩ nhiên là khi Marquand chết, di sản của ông không thể thanh toán
lượng cổ phiếu đầu cơ và bán đầu cơ, và đến lúc đó, chúng tôi sẽ có một thị
trường đầu cơ giá hạ. Bằng cách ràng buộc tôi theo cách ông ấy đã làm, Dan đã
giúp giữ lại rất nhiều phần của di sản đó. Không phải khoác lác khi tôi nói
mình là một người giao dịch nặng ký và tôi đã chết chính vì những quan điểm đó
của mình trong thị trường chứng khoán. Tôi biết Williamson vẫn biết về những
thành công của tôi trong thị trường đầu cơ giá hạ năm 1907 và ông ấy không thể
đủ khả năng tài chính để liều lĩnh tấn công tôi trực diện. Và, nếu tôi tiếp tục
theo cách có lẽ đến khi ông ấy cố thanh lý phần di sản của Alvin, tôi đã giao
dịch hàng trăm ngàn cổ phần. Với tư cách là một nhà đầu cơ giá hạ năng động,
tôi có thể gây tổn hại lên đến hàng triệu đô-la đối với khoản thừa kế của
Marquand, vì Alvin chỉ để lại khoảng vài trăm triệu.Vậy là, đối với họ, để tôi mắc nợ rồi tìm cách thanh toán khoản nợ
đó là cách ít tốn kém hơn rất nhiều nếu để tôi tiến hành đầu cơ giá hạ ở một số
sở khác. Đó chính xác là những điều tôi đã có thể làm nếu không vì ý nghĩ tôi
không được phép qua mặt Dan Williamson.Tôi luôn coi đó là kinh nghiệm thú vị nhất và cũng ít may mắn nhất
trong sự nghiệp đầu cơ của mình. Bài học này cũng bắt tôi trả một cái giá quá
cao. Nó khiến thời gian phục hồi của tôi chậm lại vài năm. Tôi còn trẻ, đủ kiên
nhẫn chờ đợi hàng triệu đô-la đã mất quay trở lại. Nhưng lâm vào tình trạng
nghèo khổ trong năm năm là một khoảng thời gian quá dài đối với một người. Dù
già hay trẻ, đó cũng là khoảng thời gian chẳng dễ chịu gì. Tôi chịu cảnh không
có du thuyền dễ dàng hơn rất nhiều cảnh không được quay lại thị trường. Khoản
tiền thua lỗ đó là cơ hội lớn của cả một đời người đã hiện ra ngay trước mắt
tôi. Nhưng tôi không thể vươn tay ra và nắm lấy nó. Vì ông Dan Williamson đó,
một người sắc sảo, tốt bụng như lời đồn đại, biết nhìn xa, mưu trí, và liều
lĩnh. Đó là một người biết suy nghĩ, có trí tưởng tượng, biết tìm kiếm những
điểm yếu của con người và lập ra những kế hoạch lạnh lùng để tấn công vào đó.
Ông ấy đã tự mình tính toán và tìm ra cách khiến tôi trở nên hoàn toàn vô hại
trên thị trường. Ông ấy làm thế với tôi không phải vì tiền. Ngược lại, về khoản
đó, ông ấy còn tỏ ra rất hào phóng. Nhưng ông ấy yêu chị của mình, bà Marquand,
và ông ấy phải thực hiện bổn phận của mình đối với bà khi ông nhận thấy đã đến
lúc làm thế.
0 comments